Karl en Clara Oestreicher-Kisch

Kennismaking

Mijn grootouders Karl en Clara Oestreicher bewonen in Karlsbad (Karlovi Vary, Tsjechië) het statige huis ‘Deutscher Kaiser’ (na 1918 omgedoopt tot ‘Deutscher Reiter’) aan de Sprudelstrasse recht tegenover de zuilengalerij van het Kurhaus, waar de badgasten, vaak patiënten, het heilzame water komen drinken. Karl Oestreicher is districtsarts.
Van mijn grootvader Karl Oestreicher is mij eigenlijk niets meer bekend dan een paar foto’s en een affiche. In het hieronder genoemde boek van E. Heinrich Kisch, de vader van Clara Oestreicher-Kisch, vond ik een opgevouwen affiche met de aankondiging van een blijspel, geschreven door dr. Karl Oestreicher.
Karl Oestreicher overlijdt in 1915 tijdens de Eerste Wereldoorlog vlak voor de geboorte van zijn tweede dochter Marie.
Clara Oestreicher-Kisch is geboren in het drukbezochte kuuroord Mariënbad (Mariánské Lázně, Tsjechië) niet ver van Karlsbad. Zij is de oudste in een gezin van vier meisjes en één jongen. Haar vader, E. Heinrich Kisch, is een bekend arts en professor aan de universiteit van Praag. Hij beschrijft in het voor mij indrukwekkende Erlebtes und Erstrebtes (Het beleefde en nagestreefde) zijn jeugd als arm joods jongetje in Praag die door ijver en discipline een geleerde en gewaardeerde dokter wordt.
Mijn grootmoeder Clara moet een even tengere als flinke vrouw geweest zijn. Wanneer haar man tijdens de Eerste Wereldoorlog overlijdt, blijft zij met een pasgeboren baby en twee kinderen achter. Felix, haar oudste zoon is 20 jaar oud, studeert medicijnen maar breekt zijn studie tijdelijk af als hij het leger in moet. In 1918 neemt hij, inmiddels dokter geworden, de dokterspraktijk in het huis van zijn vader over.
Voor haar beide dochters Lisbeth en Marie is Clara een geëmancipeerde moeder die hen stimuleert een vak te leren. Lisbeth bezoekt de kunstvakscholen in Wenen en München en gaat tenslotte naar het later beroemd geworden Bauhaus in Dessau, Duitsland. Marie studeert af aan de fotovakschool in Wenen. Beiden worden professionele vakvrouwen van betekenis. De ene als textielkunstenaar, de ander als fotografe.

Clara, omi voor haar kleinkinderen, krijgt een vol huis als in 1934 haar eerste kleinkind Beate wordt geboren. Anderhalf jaar later, in 1936, wordt de tweeling Maria en Helli geboren. Een gelukkige tijd breekt aan voor de hele familie die in 1938 ruw eindigt met de vlucht naar Amsterdam als gevolg van de dreiging vanuit Duitsland.
In 1943 wordt Clara Oestreicher in Amsterdam samen met haar familie door de Duitse bezetter opgepakt en eerst in concentratiekamp Westerbork en vervolgens in Bergen Belsen geïnterneerd. Daar is zij aan de gevolgen van uitputting in april 1945 gestorven.
De herinneringen aan omi zijn helder en dierbaar voor me. Haar stille aanwezigheid in huis is me bijgebleven. Het was vertrouwd en warm. Zij leerde ons koekjes bakken maar ook haken en breien. Ze las Duitse verhalen voor en was altijd in voor spelletjes. Ik herinner me ook dat zij zich aan de Joodse feestdagen hield door te vasten in de dagen voor Pasen.

Biografie Karl Oestreicher 1864-1915 en Clara Oestreicher-Kisch 1871-1945

1864	geboorte Karl, later district-arts in Karlovi Vary (Karlsbad)
1871	Clara Kisch wordt geboren in Marienbad, Tsjechië
1891	huwelijk Karl en Clara Oestreicher-Kisch
1894	geboorte zoon Felix Hermann
1898	geboorte zoon Willush
1902	geboorte dochter Lisbeth
1911	Willush verdrinkt tijdens een vakantie aan de Oostzee
1915	Karl Oestreicher overlijdt, geboorte van zijn dochter Marie, later bekend als Maria Austria
1918	Felix wordt arts, begint zijn praktijk in het ouderlijk huis
1926-1930	Lisbeth gaat naar het Bauhaus in Dessau
1931	Gerda en Felix trekken bij Clara in, Lisbeth gaat in Amsterdam wonen
1932-1937	Marie gaat in Wenen studeren
1938	Clara vlucht met Felix, Gerda en kinderen naar Nederland
1943	wordt geïnterneerd in concentratiekamp Westerbork
1944	wordt op transport gesteld naar Bergen Belsen (Duitsland)
1945	sterft op 12 april in concentratiekamp Bergen Belsen